1. Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (Luật năm 2017) có 9 Chương và 78 Điều.
2. Ngoài người bị thiệt hại, Luật năm 2017 bổ sung các chủ thể có quyền yêu cầu bồi thường, bao gồm:
a) Những người đương nhiên có quyền yêu cầu bồi thường:
- Người thừa kế của người bị thiệt hại trong trường hợp người bị thiệt hại chết;
- Tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của tổ chức bị thiệt hại đã chấm dứt tồn tại;
- Người đại diện theo pháp luật của người bị thiệt hại thuộc trường hợp phải có người đại diện theo pháp luật theo quy định của Bộ luật Dân sự;
b) Thực hiện quyền yêu cầu bồi thường theo ủy quyền là cá nhân, pháp nhân được những người đương nhiên có quyền yêu cầu bồi thường ủy quyền.
3. Luật năm 2017 sửa đổi toàn diện quy định về tăng thời hiệu yêu cầu bồi thường như sau:
- Thời hiệu yêu cầu bồi thường là 3 năm.
- Bổ sung quy định về thời hiệu yêu cầu bồi thường trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.
- Bổ sung quy định về các khoảng thời gian không tính vào thời hiệu yêu cầu bồi thường và nghĩa vụ chứng minh của người yêu cầu bồi thường nhằm phù hợp với quy định của BLDS năm 2015.
4. Luật năm 2017 đã bổ sung các quy định về nguyên tắc bồi thường của Nhà nước. Cụ thể:
a) Việc bồi thường của Nhà nước chỉ được thực hiện theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước mà không theo bất kỳ văn bản quy phạm pháp luật nào khác.
b) Việc giải quyết bồi thường là phải bảo đảm tính “kịp thời, công khai, bình đẳng, thiện chí, trung thực, đúng pháp luật”, cũng như phải bảo đảm sự thương lượng trong quá trình giải quyết bồi thường.
c) Xác định rõ các cơ chế giải quyết bồi thường, bao gồm:
- Sau khi có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường thì người bị thiệt hại có quyền yêu cầu cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại giải quyết yêu cầu bồi thường hoặc có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết yêu cầu bồi thường theo thủ tục tố tụng dân sự;
- Việc giải quyết yêu cầu bồi thường có thể được thực hiện kết hợp trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính;
- Người bị thiệt hại có quyền lựa chọn một trong các cơ quan giải quyết bồi thường và không có quyền lựa chọn cơ quan có thẩm quyền khác giải quyết yêu cầu bồi thường;
- Trong trường hợp người bị thiệt hại cũng có lỗi trong việc gây ra thiệt hại
thì Nhà nước chỉ bồi thường phần thiệt hại sau khi trừ đi phần thiệt hại tương ứng với phần lỗi của người bị thiệt hại.
7. Luật năm 2017 đã sửa đổi, bổ sung toàn diện các quy định về thiệt hại được bồi thường, cụ thể:
a) Bổ sung quy định về việc xác định thiệt hại được bồi thường.
b) Bổ sung quy định về thiệt hại do tài sản bị xâm phạm:
- Là khoản tiền phạt theo thỏa thuận do không thực hiện được trong các giao dịch dân sự, kinh tế;
- Căn cứ tính lãi đối với thiệt hại là các khoản tiền đã nộp vào ngân sách nhà nước;
- Thiệt hại được bồi thường là phần thiệt hại do vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết.
c) Sửa đổi quy định về thiệt hại do thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút, thiệt hại về vật chất do người bị thiệt hại chết và do sức khỏe bị xâm phạm.
d) Sửa đổi, bổ sung toàn diện quy định về thiệt hại về tinh thần:
- Trong trường hợp áp dụng biện pháp xử lý hành chính giáo dục tại xã, phường, thị trấn và trường hợp công chức bị xử lý kỷ luật buộc thôi việc trái pháp luật.
- Quy định về thiệt hại về tinh thần đối với trường hợp “giữ người trong trường hợp khẩn cấp”; tăng mức bồi thường thiệt hại về tinh thần đối với các trường hợp bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự;
- Tăng mức bồi thường đối với trường hợp thiệt hại về tinh thần do sức khỏe bị xâm phạm.
Việc tăng mức bồi thường cao hơn so với trước đây để bảo đảm phù hợp với quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng”.
e) Quy định về thiệt hại là chi phí khác được bồi thường (chi phí ăn ở, đi lại ...).
f) Quy định về khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp khác đối với người bị thiệt hại.
g) Quy định về trả lại tài sản theo quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, pháp luật về thi hành án dân sự, pháp luật về tố tụng và pháp luật khác có liên quan.
h) Ngoài cá nhân bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự, Luật bổ sung các đối tượng được phục hồi danh dự, gồm:
- Công chức bị xử lý kỷ luật buộc thôi việc trái pháp luật;
- Người bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc trái pháp luật.
k) Quy định về các thiệt hại Nhà nước không bồi thường.
l) Đối với những thiệt hại về vật chất thì Luật quy định theo căn cứ là “lương tối thiểu vùng”; đối với những thiệt hại về tinh thần thì Luật quy định áp dụng căn cứ chung là “lương cơ sở”.
8. Luật năm 2017 đã sửa đổi toàn diện quy định rõ về các hình thức phục hồi danh dự, cụ thể:
- Trong hoạt động tố tụng hình sự: trực tiếp xin lỗi, đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
- Đối với người bị thiệt hại là cá nhân trong trường hợp bị buộc thôi việc trái pháp luật, bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc thì được phục hồi danh dự bằng hình thức đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
- Bổ sung quy định về chủ động phục hồi danh dự.
- Bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại trong việc tổ chức trực tiếp xin lỗi và cải chính công khai và thành phần tham dự.
- Bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại trong việc đăng báo xin lỗi và cải chính công khai.
- Đặc biệt, bổ sung hình thức đăng trên cổng thông tin điện tử của cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại (nếu có) và việc niêm yết công khai tờ báo đăng xin lỗi, cải chính công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người bị thiệt hại cư trú trong trường hợp người bị thiệt hại là cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở trong trường hợp người bị thiệt hại là pháp nhân thương mại.