Thành phố Hồ Chí Minh có vị thế đặc biệt là một trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan toả lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và có vị trí chính trị quan trọng của cả nước. Trong chặng đường 40 năm, hoà chung nhịp xây dựng và phát triển với các quận, huyện thành phố, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân quận 5 đã có những đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế xã hội thành phố, nhất là từ khi thực hiện công cuộc đổi mới đến nay.
Lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Quận 5 gắn liền với sự hình thành, phát triển của khu vực Chợ Lớn và lịch sử hơn 300 năm Sài Gòn - thành phố Hồ Chí Minh. Quận 5 là một trong các quận thuộc khu vực trung tâm thành phố Hồ Chí Minh. Về mặt kinh tế, xưa và nay, quận vẫn được xem là một trung tâm thương mại dịch vụ quan trọng của thành phố. Từ các chợ đầu mối trên địa bàn quận hàng hóa các loại được bán buôn, bán lẻ tỏa đi khắp các vùng đất nước và các nước lân cận. Sau ngày miền Nam giải phóng, thống nhất đất nước, Ủy ban nhân dân Quận 5 được chính thức thành lập từ tháng 5 năm 1976, có 24 phường, đến năm 1986 chia lại thành 15 phường cho đến nay. Với diện tích 4,27 km2, dân số 194.000 người, mật độ dân cư 40.785 người/ km2. Đặc biệt là địa bàn có đông đồng bào Hoa cư trú, sinh sống từ khá sớm ở vùng Chợ Lớn-TP.HCM, chiếm tỉ lệ 35% dân số toàn quận 5.
Trước ngày giải phóng 30.4.1975, hơn 80% hàng hóa bán lẻ và 60% hàng hóa bán buôn của thành phố do người Hoa đảm trách. Nhiều công ty xuất nhập khẩu lớn, ngân hàng thuộc người Hoa quản lý. Từ sau ngày giải phóng, một số bà con buôn bán, dịch vụ người Hoa đã chuyển sang sản xuất tiểu thủ công nghiệp, nhưng trên mặt trận lưu thông phân phối, dịch vụ, người Hoa vẫn còn nhiều ưu thế. Trong sản xuất và kinh doanh, người Hoa có một đội ngũ thợ chuyên môn tay nghề giỏi, tiếp cận kỹ thuật và thị trường thế giới nhanh chóng, linh hoạt.
Ngày nay, trong sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội, đồng bào người Hoa tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng, tích cực lao động và hăng hái sản xuất, góp phần không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế ở quận. Có thể kể đến, một trong những đóng góp người Hoa lâu đời ở vùng Chợ Lớn đã tạo ra một nét rất riêng về văn hoá cũng như về sự sầm uất các khu thương mại bán buôn ở quận 5.
Các tuyến đường Hải Thượng Lãn Ông, đường Lương Nhữ Học, đường Triệu Quang Phục hình thành tuyến đường chuyên doanh thuốc đông y, nổi tiếng khắp cả nước, hấp dẫn cả du khách nước ngoài khi bước chân đến thành phố Hồ Chí Minh.
Từ lâu có nhiều khu thương mại chuyên doanh bán buôn khắp tỉnh thành trên cả nước đều tập trung hình thành ở quận 5 từ rất lâu đời như khu chợ vải Soái Kình Lâm, hiện đổi tên là Thương xá Đồng Khánh, chợ Kim Biên nổi tiếng chuyên doanh hàng bách hoá về ngành điện, ngành hoá mỹ phẩm và một số mặt hàng gia dụng. Trung tâm thương mại dịch vụ An Đông một ngôi chợ truyền thống tiêu biểu bán buôn mặt hàng quần áo khắp cả nước, chợ có hơn 1.387 hộ kinh doanh thực phẩm, quần áo, túi xách, giày dép, vải sợi, mỹ nghệ, hàng gia dụng. Ngoài ra, phải kế đến những siêu thị, trung tâm thương mại có qui mô được xây dựng trong những năm qua như siêu thị điện máy Chợ Lớn, An Đông plaza, Parkson Hùng Vương, điện máy Gia Thành, Smart Trần Bình Trọng, Coop mart 96 Hùng Vương …Và hàng loạt hệ thống nhà hàng , khách sạn với cơ sở vật chất khá tốt như: Winsor Plaza, Equatorial, The Adora, Ái Huê, Đồng Khánh, Thiên Hồng, Bát Đạt….đã góp thêm phần sinh động cho bức tranh thương mại dịch vụ ở quận. Sự sầm uất của các chợ đầu mối , siêu thị, nhà hàng này khẳng định vị thế của quận 5 trong lãnh vực thương mại dịch vụ.
Trên lĩnh vực sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, cuộc chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã thúc đẩy tăng nhanh tổng vốn đầu tư. Tính đến nay, quận 5có 8.833 đơn vị hoạt động theo luật doanh nghiệp, 20 hợp tác xã và 16.682 hộ kinh doanh cá thể. Giá trị sản xuất công nghiệp – xây dựng tăng trưởng bình quân hàng năm là 10%. Nhiều doanh nghiệp đóng trên địa bàn quận có quy mô sản xuất lớn, sức cạnh tranh cao, thị trường xuất khẩu mở rộng, tạo dựng thương hiệu nổi tiếng và phát triển vững chắc trên thị trường như : nhựa Đại Đồng Tiến, Phước Thành, may mặc An Phước, cầu dao điện Tiến Thành, các mặt hàng thủy hải sản chế biến của thương hiệu công ty Cholimex, gia vị Việt Ấn... Thu nộp về cho ngân sách nhà nước của quận hàng năm trên 1.000 tỷ đồng.
Nghị quyết các kỳ đại hội Đảng bộ quận luôn xác định vai trò cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng "thương mại, dịch vụ, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp" là trọng tâm đã đưa quận 5 từng bước định hình dáng dấp một trung tâm thương mại, dịch vụ lớn của thành phố Hồ Chí Minh, giúp quận 5 đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế năm sau cao hơn năm trước. Các thành phần kinh tế chuyển biến tích cực và cùng tăng cấp phát triển.
Trong chặng đường 40 năm, thành tựu phát triển kinh tế ở quận 5, phải nói đến có những đột phá, sáng tạo, nhất quán trong nghị quyết, chủ trương, chính sách hợp lý của Đảng bộ, chính quyền nhiều thời kỳ đã biết lắng nghe ý kiến, tâm tư nguyện vọng của các doanh nghiệp, mời gọi các doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh và tạo thuận lợi về thủ tục hành chính, cầu nối giúp doanh nghiệp, tiểu thương tiếp cận được vốn vay ở ngân hàng để phát triển sản xuất, kinh doanh.
Những đổi thay đầy tích cực trong phát triển kinh tế quận 5 đã tạo nguồn đầu tư chuyển đổi mới bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại. Nhiều công trình nhà ở, trung tâm thương mại dịch vụ, cao ốc văn phòng được đưa vào sử dụng như: chung cư 109 Nguyễn Biểu, 44 Nguyễn Biểu, 21-23 Nguyễn Biểu, căn hộ Lakai, TTTM Parkson Hùng Vương, chung cư 155 Nguyễn Chí Thanh…. Điểm nhấn trong phát triển đô thị, nhiều công trình kinh tế, văn hóa như Trung tâm Thương mại An Đông Plaza, Thuận Kiều Plaza, Trung tâm Văn hóa quận 5 cơ sở 2, Câu lạc bộ thể dục thể thao Tinh Võ… đã được xây dựng và hoàn tất trong nhiệm kỳ 2000 - 2005 mang lại nhiều đổi thay cho cuộc sống người dân. Quận đã hoàn thành việc xây dựng 1.500 căn hộ giai đoạn 2005-2010, đồng thời đề ra kế hoạch xây dựng mới 1.500 căn hộ giai đoạn 2011-2015, xóa dần các khu nhà lụp xụp, tạo quỹ nhà phục vụ cho tái định cư các dự án trên địa bàn.
Trong những năm qua, thực hiện chủ trương chỉnh trang đô thị mang đến lợi ích thiết thực cho người dân và chính sách phát triển kinh tế xã hội quận, đã được nhân dân ủng hộ sẵn sàng đóng góp chia sẻ thông qua phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” . Đã tiến hành cải tạo, nâng cấp hơn 90% tuyến đường, hẻm và công trình vỉa hè trên toàn quận trong đó có nhiều phường đạt 100% công tác mở rộng hẻm và lộ giới. Trong giai đoạn 2000-2005, thực hiện dự án Đại lộ Võ Văn Kiệt, rạch Hàng Bàng, cầu Nguyễn Tri Phương…có hơn hơn 4.500 hộ chấp nhận di dời phục vụ các công trình trọng điểm của quận và thành phố.
Phát huy truyền thống năng động sáng tạo, đoàn kết, thống nhất, thời gian qua, Đảng bộ quận 5 đã đề ra và thực hiện có hiệu quả nhiều chương trình, giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn, khác phục những khó khăn hạn chế, với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự đồng tình góp sức của nhân dân đã nỗ lực phấn đấu hoàn thành cơ bản các mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết của các kỳ Đại hội Đảng bộ quận đã đề ra, góp phần xây dựng quận 5 ngày càng văn minh, hiện đại. Một số cách làm hiệu quả như : đổi mới công tác tuyên truyền giáo dục thông qua tổ chức các chuyến về nguồn, tham quan thực tế cho cán bộ, đảng viên, cấp ủy 99 khu phố; tổ chức Hội nghị tập huấn và giao lưu chuyên đề công tác xây dựng Đảng cho các đồng chí cấp ủy, Bí thư cấp ủy các chi bộ; tổ chức Hội thi Bí thư chi bộ giỏi, Hội thi Giảng viên lý luận chính trị giỏi từ quận đến cơ sở; tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ngày càng hiệu quả, thiết thực, trở thành nhiệm vụ thường xuyên, liên tục và có sức lan tỏa mạnh mẽ trong các tầng lớp nhân dân qua việc thực hiện 73 công trình phục vụ nhân dân cấp quận và 322 công trình cấp cơ sở; tổ chức trọng thể Lễ lỷ niệm 60 năm Điện Biên Phủ; thực hiện tốt công tác xã hội, chăm lo người nghèo… Từ những thành tựu đã đạt được, Nhân dân và cán bộ quận 5 đã được tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba, Huân chương Lao động hạng Nhất – Nhì – Ba, cờ thi đua xuất sắc, tập thể lao động xuất sắc, bằng khen của Chủ tịch Nước, của Thủ tướng Chính phủ, của Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố nhiều năm liền.
Với chặng đường 40 năm, có sự chỉ đạo xuyên suốt từ trung ương, thành phố với những quyết sách thực thi tạo đà cho quận 5 phát triển đúng hướng thế mạnh thương mại dịch vụ, sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp của mình. Quận 5 đã phát triển trên nhiều lĩnh vực, đời sống vật chất và tinh thần nhân dân đã được cải thiện, có cuộc sống tốt đẹp hơn. Có thể nói, trên bức tranh tổng thể phát triển kinh tế xã hội thành phố Hồ Chí Minh ngày nay, đã có những nét đậm về phát triển kinh tế xã hội của quận 5.